1. DE MAROLLEN : het echte verhaal
In 2018 verscheen van de hand van Luc Surdiacourt – voorzitter en gids van Bruniek vzw – het boek De Marollen, een eeuwenoud misverstand. Daarin onthult de auteur dat de benaming ‘Marollen’ niet afkomstig is van de naam van de kloosterorde van de Maricolen, hoewel dit al meer dan 300 jaar zo geschreven en verteld wordt.
Bruniek bewees dat er nooit een klooster van de Maricolen is geweest! Aan de hand van unieke documenten legt de gids je stap voor stap uit wat er dan wel was en hoe uiteindelijk het... karakter van de wijk aan de basis lag van de naam van de Marollen.
Voor Brusselfans is deze wandeling een must: geschiedenis, ambiance, onthullingen, je krijgt het allemaal op één blaadje geserveerd!
Vertaling document hieronder: Op het einde van het Sweirt (de huidige Zwaardstraat aan de Marollenlift) lagen tachtig arme mensen op straat in 1686...
Geïnteresseerd? Bel naar 0478 88 37 16 of mail naar info@bruniek.be
Daar kan je terecht met al je vragen over onder meer het parcours, de gewenste datum, de duur van de rondleiding, de prijs en de mogelijkheid om onderweg een maaltijd en/of drankje te nuttigen.
2. bruniek verrast met bruegel
Pieter Bruegel de Oude (ca. 1525/30-1569) huwde en werd begraven in de Brusselse Kapellekerk. Zijn geboorteplaats en -datum is niet precies bekend. Sommige bronnen beweren dat hij ter wereld kwam in Breda, andere gewagen van het Noord-Brabantse dorpje Breugel. Wie heeft er gelijk? Een gids van Bruniek zoekt samen met jou naar een geloofwaardige oplossing.
De gids wandelt met jou naar het graf van de schilder. Daarna krijg je de woning te zien waarvan men tot voor kort dacht dat Bruegel er gewoond heeft. Vandaar gaat het naar het huis waar hij écht gewoond heeft – een recente ontdekking in Gentse archieven.
Bruegel zou een aanhanger van de 'Geuzen' geweest zijn, zo wordt vaak beweerd, met als argument zijn doek De prediking van Johannes de Doper (1566). Wij tonen aan dat Bruegel veeleer een volbloed katholiek was.
Ten slotte decoderen we, dankzij de bevindingen van de Brusselse kunsthistorica Tine Meganck in haar boek Bruegels wintertaferelen, Bruegels schilderij De Volkstelling te Betlehem (1566). De schuur onderaan links: stond ze in het Pajottenland of in… Wijnegem?
Geïnteresseerd? Bel naar 0478 88 37 16 of mail naar info@bruniek.be.
Daar kan je terecht met al je vragen over onder meer het parcours, de gewenste
datum, de duur van de rondleiding, de prijs en de mogelijkheid om onderweg
een maaltijd en/of drankje te nuttigen.
3. GEUZEN IN BRUSSEL
We vertrekken aan het Centraal-Station en wandelen richting Kunstberg. Onderweg lopen we langs de Nassaukapel, het enige overblijfsel in Brussel van het historische paleis van Willem van Oranje. We kruisen het Koningsplein en gaan de Karmelietenstraat in. Aan de huidige Albertkazerne verwijst een gedenkplaat naar het huis Culemborg, dat op die plaats stond en vanwaar het Eedverbond der edelen naar Margaretha van Parma trok.
Via de Kleine Zavel bereiken we de Kapellekerk, waar Pieter Bruegel de Oude begraven ligt. We bezoeken zijn graf. Dan is het tijd voor een Bruniek-moment: soms wordt Bruegel bij de geuzen gerekend – geuzen behoorden tot de Nederlandse (protestantse) opstandelingen tegen de katholieke koning Filips II in de 16de eeuw – omdat hij er sympathie voor koesterde. Bruniek betwist deze stelling en beschikt over elementen die het tegendeel aantonen.
Daarna wenden we de steven naar de Grote Markt, waar de eerste protestanten (geuzen) werden terechtgesteld. Even verder toont de gids aan dat dit geen zwart-witverhaal was. Ook de geuzen gingen soms brutaal te keer. In de Sint-Niklaaskerk treffen we de relieken aan van de Martelaren van Gorcum: 19 katholieke priesters en lekenbroeders die in 1572 werden vermoord door de watergeuzen in de Nederlandse gemeente Den Briel.
We eindigen de wandeling in de Sint-Gorikshallen, in de buurt waarvan de Brusselse schilder Bernard van Orley (1487/91-1541) te maken kreeg met de inquisitie.
Geïnteresseerd? Bel naar 0478 88 37 16 of mail naar info@bruniek.be
Daar kan je terecht met al je vragen over onder meer het parcours, de gewenste datum, de duur van de rondleiding, de prijs en de mogelijkheid om onderweg een maaltijd en/of drankje te nuttigen.
4. JODEN IN BRUSSEL
Deze wandeling start aan het Centraal-Station en volgt een parcours dwars door de boven- en benedenstad. Onderweg bezoeken we de kathedraal en de zogenaamde ‘jodentrappen’, vlak bij de toenmalige vesting van de Koudenberg. Een gids van Bruniek toont je en route historische documenten over het wedervaren van de joden in Brussel.
Op 23 mei 1370 veroordeelde hertog van Brabant Wenceslaus I (1337-1383) in Brussel zes joden tot de brandstapel, omdat zij naar verluidt geconsacreerde hosties met messen doorstoken hadden (zie foto hieronder). Hun geconfisqueerde bezittingen werden droogweg genoteerd in het rekeningenboek van de hertog.
De woelige geschiedenis van de joden in Brussel kende echter al veel vroeger een aanvang. Hertog van Brabant Hendrik III (ca. 1231-1261) beval in zijn testament dat de joden en cahortijnen (Provençaalse of Italiaanse bankiers) uit het hertogdom Brabant verdreven moesten worden, tenzij zij gewoon handel zouden drijven en niet langer leningen tegen rente zouden uitschrijven.
Zijn echtgenote Aleidis van Bourgondië raadpleegde de Italiaanse filosoof en theoloog Thomas van Aquino. Deze schreef als antwoord De regimine Judaeorum, een werk over het beleid tegen joden waarin hij de hertogin onder meer adviseert om ze met mate te belasten en om ze te verplichten tot het dragen van herkenningstekens.
Hertog Jan I (1252/54-1294) herstelde de privileges van de joden en de cahortijnen.
Geïnteresseerd? Bel naar 0478 88 37 16 of mail naar info@bruniek.be
Daar kan je terecht met al je vragen over onder meer het parcours, de gewenste datum, de duur van de rondleiding, en de mogelijkheid om onderweg een maaltijd en/of drankje te nuttigen.
5. ZENNE-wandeling
Ooit stroomde de Zenne dwars door Brussel, onder meer waar zich nu de vernieuwde Anspachlaan bevindt. De gids toont je de precieze loop van de rivier aan de hand van reproducties van historische kaarten. Daarna volg je samen met hem een deel van het parcours en bots je onderweg op verrassende historische buren…
De wandeling begint aan het Sint-Goriksplein, waar Brussel is ontstaan. Tenminste, dit wordt gezegd. Maar is dat wel zo? Hier vlakbij, waar destijds een zijarm van de Zenne was, heeft men een kunstmatig bekken aangelegd (zie foto hieronder). Onder meer het klooster van de Rijke Klaren bevond zich hier. We richten onze stappen vervolgens richting Beurs. Hier stroomde de Zenne dwars door het toenmalige klooster van de Minderbroeders.
Van de beurs gaat het richting De Brouckèreplein. Daar stond vroeger een augustijnenklooster. Tot Franse Revolutionairen het in beslag namen, platgooiden, de gronden verkavelden en verkochten. Alleen de gevel van de kerk werd elders in Brussel steen per steen heropgebouwd.
De gids toont je ook de plek waar de allereerste haven aan de Zenne was (zie grondplan hieronder). Pas recent - tijdens de sloop van Parking 58 - werden hiervan sporen ontdekt.
Geïnteresseerd? Bel naar 0478 88 37 16 of mail naar info@bruniek.be
Daar kan je terecht met al je vragen over onder meer het parcours, de gewenste datum, de duur van de rondleiding, de prijs en de mogelijkheid om onderweg een maaltijd en/of drankje te nuttigen.
6. ZEVEN regimes, EEN WANDELING
In deze wandeling krijg je de kans om in één beweging – binnen een cirkel van 500 meter – een tocht te maken doorheen de zeven regimes die ooit de plak zwaaiden in Brussel. We houden daarbij telkens halt bij een historische plek die de gids in een correct historisch perspectief plaatst.
Zo weten we sinds de opgravingen bij Parking 58 – nu het administratief centrum van Brussel-Stad – dat er rond het jaar 1000 in de haven al kwaliteitsproducten passeerden. Wat haalden archeologen er uit de grond?
Onder de hertogen van Brabant kwam het begijnhof tot stand. In de begijnhofkerk tonen we je unieke linken met het leven in de buurt.
De Bourgondiërs Filips de Goede en Karel de Stoute waren betrokken bij de kloosters van de Witte Nonnen, de Kartuizers en de Dominicanen.
Het kanaal Brussel-Willebroek kwam er onder de Spanjaarden. Dokken tot in het midden van de stad waren het gevolg. Waar nu de Katelijnekerk staat, was vroeger een dok.
De Oostenrijkers legden op vrije gronden drie prachtige pleinen aan. We bezoeken er één van.
De Fransen hielden lelijk huis in onze hoofdstad: ze bombardeerden Brussel in 1695. Een eeuw later, in 1797, nationaliseerden ze de kloosters, waaronder die van de Dominicanen en de Minderbroeders. De obelisk die momenteel in de Sint-Gorikshallen staat, behoorde oorspronkelijk toe aan de abdij van Grimbergen.
De Nederlanders waren hier kort en goed. We bezoeken het Groot Godshuis, een van hun vele realisaties.
En we eindigen met de Belgen. Hun ‘veranderingen’ in Brussel sinds 1830 sommen we kort op.
Benieuwd naar dit alles? Neem dan zeker deel aan de wandeling!
Start van de wandeling: Ingang Administratief Centrum Brucity, Hallenstraat 4.
Einde van de wandeling: Groot Godshuis, Grootgodshuisstraat.
Voor meer info, boekingen en prijzen: bel naar 0478 88 37 16 (Luc) of mail naar
7. begijnhof, VISMARKT, HAVENS
Hoe ontstaat een wijk als er eerst alleen maar sprake is van een moeras, wat vijvers en enkele bomen? We vertellen je alles over twee Brusselse wijken, van het prille begin tot nu.
In het begin was er God, of liever de hertog. Hij bezat eerst alles, maar deelde gaandeweg delen van zijn gebied. Hoe dat in zijn werk ging, leggen we haarfijn voor je uit.
Onder de hertogen van Brabant kreeg het begijnhof een groot stuk van deze wijk. In de kerk tonen we je de resten van het begijnhof en enkele onbekende meesterwerken.
Onder de Spanjaarden kwam hier ook een haven. We wandelen doorheen de geschiedenis ervan.
De Vismarkt: waar bevond ze zich oorspronkelijk? Waarom kwam ze op de 'Vismet' en waarom werd ze alweer afgebroken?
Op de achtergevel van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg kan je de volgende tekst lezen: 'Mercatorum commodo et securitati, ædes à Maria Theresia'. Dat was toen nog de voorgevel van een door de Oostenrijkers opgericht stapelhuis. Toen dat te klein werd, kwam het uiteindelijk terecht op de site van Thurn & Tassis.
Ook de bekende schoorsteen van de recyclagefabriek in Vilvoorde vond ooit een voorvader in deze wijk. Die heette toen minder diplomatisch ‘Mestbak’. Je verneemt alles over de afvalverwerking in het Brussel van toen. Je komt ook te weten hoe het er op dat vlak vandaag aan toe gaat, en welke rol de Zenne daarin speelt.
Het bekende ‘Klein Kasteeltje’ heeft verrassende historische roots.
We bespreken ook kort een aantal gevels uit de gotiek, de barok en de rococo. Voortaan herken je ze direct.
Wil je van dit alles het fijne weten? Neem dan zeker deel aan de wandeling!
Start van de wandeling: Ingang Administratief Centrum Brucity, Hallenstraat 4.
Einde van de wandeling: Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS), Arduinkaai 7.
Voor meer info, boekingen en prijzen: bel naar 0478 88 37 16 (Luc) of mail naar
8. dansaert, kartuizers, loodtoren
Hoe ontstaat een wijk als er eerst alleen maar sprake is van een moeras, wat vijvers en enkele bomen? We vertellen je alles over twee Brusselse wijken, van het prille begin tot nu.
In het begin was er God, of liever de hertog. Hij bezat eerst alles, maar deelde gaandeweg delen van zijn gebied. Hoe dat in zijn werk ging, leggen we haarfijn voor je uit.
In dit gebied was er rond 1235 niets. Toen schonk de vertegenwoordiger van de hertog een groot stuk grond aan de Witte Nonnen. In 1585 worden de Kartuizers uit Scheut verdreven en vestigen ze zich in de stad. In 1639 bevindt de Oude Merckt zich op het huidige Anneessensplein. In 1870 moet ze, wegens de overwelvingswerken van de Zenne, uitwijken naar de huidige markt op het Vossenplein.
De Oostenrijkers sluiten zowel het klooster van Jericho als dat van de Kartuizers, omdat ze nutteloos waren. En dan gaat het snel. Op de plaats van het klooster van de Kartuizers komt een katoenfabriek. Als later de Fransen aan de macht zijn in ons land, leggen ze, op de plaats van het klooster, de Fabriekstraat en de Zennestraat aan.
Op de gronden van het klooster van de Witte Nonnen wordt onder de Oostenrijkers de ‘Nieuwe Graanmarkt’ aangelegd.
Het vrijkomen van de kloostergronden en het in gebruik nemen van vrij gebied leidt in de 19de eeuw tot een snelle industrialisatie. Overal zie je op oude foto’s schoorstenen en kleine fabrieken, alsook tal van brouwerijen. De schrijnende armoede in de Duivelshoek en de Bummelwijk wordt romantisch in beeld gebracht door de schilders van die tijd.
Eerder vergeten, maar vandaag opnieuw actueel: de Loodtoren (zie foto onderaan), in de buurt van de Ninoofsepoort, waar we ook nog twee octrooipaviljoenen uit de Nederlandse tijd vinden.
Circa 1910 kwam de al jarenlang hippe Dansaertstraat tot stand.
Momenteel wordt gewerkt aan de vervanging van de bekende ‘5 Blokken van de Papenvest’. In 1960 waren ze een toonbeeld van modernisme, vandaag een toonbeeld van moderne armoede.
Wil je van dit alles het fijne weten? Neem dan zeker deel aan de wandeling!
Start van de wandeling: GC De Markten, Oude Graanmarkt 5.
Einde van de wandeling: Bloemenhofplein.
